AHMETLERİN TARİHÇESİ

AHMETLER’İN TARİHÇESİ

TÜRKİSTAN’DAN ANADOLU’YA…

Horasan'dan çıktık yola

Selam verdik Toroslara...

Mustafa KOÇ

BÖLÜM

GİRİŞ

Ahmetler'in Kökleri, Türkistan'ın Horasan Bölgesinden Geliyor...

Üç Ahmet; Cesaret, Adalet, Asalet!..

Yüzlerce yıl önce Ahmet adlı üç çoban tarafından kurulduğu için “Ahmetler” adını alan köy, bölgenin en eski Türkmen köylerinden biridir.

Derler ki büyük Türk göçleriye Anadolu’ya gelenlerin öncülerinden olan bu üç Ahmet'ten biri "cesareti", biri "adaleti" biri de "asaleti" temsil ediyordu... Ahmetler’in ilk kurucuları muhtemeldir ki Horasan’dan Anadolu’ya gelen öncü Türklerdendir. Bu yönüyle Ahmetler’i kuranlar Horasan erenlerinden Mevlana ile Hacı Bektaş Veli'nin ve Yunus Emre’nin hemşehrisi ve akrabaları sayılır.

Orta Asya'dan başlayan Türk göçü sırasında Horasan'dan gelip bu bölgeye yerleşerek Ahmetleri kuranlar bugünkü yerleşim yerinden önce birçok yerde geçici köyler kurmuşlar. Buralarda bir süre yaşadıktan sonra bugünkü Ahmetler’de karar kılmışlar ve buraya kalıcı olarak yerleşmişler.

***

Ahmetler köylülerinin atalarının ilk yerleşim yeri bugünkü Manavgat Çavuş Köyü, Hacıobası ve Uzunlar köyü bulunduğu Kapız Irmağı civarıdır.

Ancak sıcaktan, sivrisinekten, sıtmadan ve büyük veba salgınından zarar görerek Manavgat ovalarının en zengin topraklarını terk etmek zorunda kalmışlar, giderek daha yukarılara ve sonunda Toroslara çekilmişler.

Bizler tarih kitaplarında sadece "Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya Göçü" diyerek okuyup geçeriz. Oysa bu olay, sadece Türklerin tarihini değil dünya tarihini de etkilemiş muazzam bir nüfus hareketidir. 1100 ile 1300'lerde akın akın batıya taşınan, yaşayacak daha güzel bir yurt arayan insanlar bizim de atalarımızdır. Buna göre, Ahmetler'in tarihi için en az 700 ile 800 yıllık bir geçmişten söz edilebilir.

Kanuni Sultan Süleyman’ın Hediyesi

Tarihsel belgelere bakıldığında Ahmetler’in büyük göçün başlarındaki dalgayla bu bölgeye gelip yerleştiğini anlayabiliyoruz. Çünkü Akseki Çimi köyü sınırlarındaki yaylanın adı resmi haritalarda "Ahmetler Yaylası" olarak geçiyor. Ahmetler Yaylasının, 1500'lü yıllarda Kanuni Sultan Süleyman’ın fermanıyla Ahmetler’e tahsis edildiğine dair belgeler, yüz yıllık mahkeme dosyalarına girmiştir. Ayrıca Ahmetler, uzun geçmişi ve kendine özgü kültür yapısıyla bölgede bugüne kadar önemli ve saygın bir yere sahip olagelmiş.

Yukarıda adı gecen köyler dışında Hocalı, Demirciler, Sayköy, Erengeriş ve Gençler, Yarbaşı, Çavuşköy gibi sahile kadar uzanan birçok yerleşim yerleri vaktiyle Ahmetler'in mahallesidir.

Bu bölgedeki birçok kişinin örneğin Demirciler köyünden yaşlı bir yurttaşın kimlik cüzdanında hala Doğum Yeri olarak Ahmetler yazılıdır. Hocalı’dan ünlü Emrullah Efendi’nin ve Yarbaşı’ndan Mehmet Ali İngöz’ün de nüfustaki doğum yeri Ahmetler olarak kayıtlıdır. Ayrıca köyün yaşlılarının anlattıklarına göre Çavuşköydeki arazilerden ortaklık ücreti gelmesi de çok geniş bir alana yayılan bölgenin Ahmetler olarak bilinmesinin açık kanıtlarındandır.

Ahmetler Kanyondan akan Karpuz Irmağının sahile indiği yerdeki tarım alanlarının adı tapu kayıtlarında halen "Ahmetler Bükü" olarak geçer.

Manavgat Ovalarından Toroslara

Bölgenin en eski Yörük Türkmen köyü olan Ahmetler'in yerleşim macerası, Manavgat ovasında başlamış olsa da hayvancılık, yaylacılık ve göçebe kültürünün devam etmesi nedeniyle Ahmetlerliler dört beş yerde yerleşik düzen kurmuşlar. Bu köylerin bazıları büyük veba salgını sonucu ya da bazı sosyal olaylar nedeniyle haritadan silinmiş ama Ahmetler köyü varlığını sürdürmüş.

Bütün bunlardan çıkaracağımız sonuç ise şudur: Ahmetler'in bir bölümü, sahildeki topraklarını terk ederek Toroslara doğru göçmeye devam ederken bir bölümü de bulundukları yerlerde kalarak uzun yıllar içinde yeni köyler oluşturmuş ve Ahmetler'den ayrılmıştır. Son olarak Gençler (Gecereme) ve Erengeriş (Hacıahmetli), Ahmetler'den ayrılarak köy statüsü almıştır.

Ahmetler’e komşu olan ve birçok ailenin birbiriyle akrabalıkları bulunan Akseki’ye bağlı (Fersin) Güçlüköy'den fizik Profesörü Önal Ergenekon, bu bölgedeki göçer köylerin hepsinin Horasan'dan gelen aşiretler tarafından kurulduğunu; Anadolu'nun Türkleştirilmesi ve İslamlaştırılması amacıyla büyük Türk düşünürü Hoca Ahmet Yesevi tarafından buralara gönderildiklerini anlatır. Bu düşünceyle bu bölgedeki köylerin çoğunun Bektaşi kültüründen geldiğini de iddia eder.

Bu tespite göre bu bölgeye ilk yerleşenler, 13. yüzyılda Hacı Bektaş Veli ve Mevlana gibi mutasavvıfların peşinden gelen Türk boylarıdır. Bu aşiretlerin kurduğu bugünkü Güçlüköy, Çaltılı Çukur, Yarpuz (Doğrul), Erenyaka ve Ahmetler gibi daha birçok köyün Horasan kültürü taşıdıkları anlaşılmaktadır. Diyebiliriz ki bu bölgeye yerleşen aşiretlerin bir bölümü, Anadolu'yu Türkleştirme ve Türk hümanizmasını yayma felsefesinin taşıyıcıları ve öncüleridir. Ahmetler’le gelen oymakların Selçuklu Türklerinden olduğu da kesinlikle doğrudur.

Ayrıca Sülles, Biros, Gravanda, Zilan gibi bazı köylerle Marla olarak bilinen Akseki’nin Türkler buralara gelmezden önce kurulmuş olduğu, geriden gelen göç hareketiyle Türklerin buralara da yerleştikleri anlaşılmaktadır.

Akseki’nin Çimi köyü ile yüz yıllık anlamsız bir dava dosyasındaki belgeler, Alanya tarihine ait bazı resmi kayıtlar ve Osmanlı Mufassal defteri gibi arşivlerden elimize geçen yazılı belgeler zaten Ahmetler’in çok eski bir köy olduğunu çok net olarak gösteriyor.

Manavgat Belediyesince hazırlanan bir kitapçıkta Ahmetler köyünün Horasan’dan göç ederek gelen Orta Asya Türkmenlerinden olduğu yazılıdır.

Alanya, Manavgat ve Akseki'nin resmi belgelerinde Ahmetler köyüyle ilgili birçok bilgi bulunmaktadır. Alanya Kalesine vergi verildiği de bilinmektedir. Hatta bazı vergi kayıtlarının Adana’da ve Ankara’da bulunabileceği söylenmektedir. Özellikle nüfus, mahkeme, vergi ve tapu kayıtları, bu köyün tarihi geçmişiyle ilgili olarak aktardığımız yukarıdaki bilgilerle örtüşmektedir.

Ayrıca köyün geçmişiyle ilgili bilgileri kulaktan kulağa aktaran Ahmet Ali Koç (Zobu), İbrahim Koç (Daylak), Tevfik Güzel, Mustafa (Pantır) Koç, Musa Güngör (Küpeli) ve Manavgat eşrafından Mustafa İsmet Özdemir gibi köyün ileri gelenlerinin atalarımızın Türkistan’ın Horasan bölgesinden göçerek geldiğini anlatıp durmuşlardır.

BÖLÜM

AHMETLER’İN TARİHÇESİ

TÜRKİSTAN’DAN ANADOLU’YA…

VEBA SALGINI VE BÜYÜK BİR YIKIM

BÖLÜM

VEBA SALGINI VE BÜYÜK BİR YIKIM

1800’lü yıllarda Ahmetler, Manavgat Ovasından Akdeniz’e dökülen Karpuz Çayı kenarında ve sahile yakın Hacıobası, Kızılot, Çavuşköyü ve Uzunlar köyleri civarında, bugün de Ahmetler Bükü olarak bilinen verimli topraklarda yaşadığını daha önce söylemiştik.

İşte köylümüz bu bölgede yaşarken büyük bir veba salgını olmuş. Zaten Manavgat ovasının sıcakları, sivrisinekler ve sıtma hastalığından rahatları kaçmıştır. O yıllarda Kıbrıs’tan gelen ticaret gemilerinin bulaştırdığı bilinen ve tarihte “Kara Veba” olarak bilinen büyük salgınında Ahmetler de nasibini almış.

1828’de Kıbrıs kaynaklı ticaret gemileriyle önce Alanya’ya, oradan da özellikle hava sıcaklıklarının çok yüksek olduğu Manavgat - Alanya sahillerinde yayılarak sahil boyunu kırıp geçirmiş, kitlesel ölümlere yol açmış, kısaca amansız bir “kıran girmiş”, sahilden başlayarak birçok yer haritadan silinmiş.

Veba salgının etkisiyle bölgenin en büyük köylerinden biri olan Ahmetler köyü harap ve perişan olmuş, köylülerin çoğunluğu ölmüş. Köyün ileri gelenlerini ve önderlerini de kaybeden Ahmetler başsız kalmış ve dağılmış

Ancak salgından kurtulabilenlerle, anasız babasız kalan çocuklar daha yükseklerdeki komşu köylere, muhtemelen Güçlüköy (Fersin), Çaltılıçukur, Geriş, Güzelsu (Sülles) Çukurköy gibi Akseki köylerine emanet olarak bırakılmış. Böylece Ahmetlerliler sahilde sahip oldukları verimli toprakları da terk etmişler.

Aile büyüklerimiz, bu veba salgınını dilden dile anlatırken “bir ölet gelmiş” ya da “bir kıran girmiş” diye anlatageldiler. Yıllardır söylenenlerle tarihi belgelerdeki veriler de bu bilgilerle tıpa tıp uyuşuyor.

1830’lu yıllardaki bu felaket; Alanya Çöngere nahiyesini ve Çöngere’ye bağlı Hürremşah, Ezenkiriş, Taş Harman, Yalaklar ve Ahmetler’le birlikte birçok köyü silip süpürerek ortadan kaldırmış.

Aile büyüklerimizin anlatılanlara bakılırsa Ahmetler’in aynı anda birkaç yerde yerleşik düzen kurduğu ancak sonunda şimdiki yere karar verildiği anlaşılıyor.

Daha önce de çeşitli nedenlerle köy yerini değiştiren Ahmetlerliler; sırasıyla Goramşa, Aşağıköy ve Sokmaağzı / Taşharman’da da köy kurmuşlar. Sahillerdeki sıcaklarla birlikte, sıtma, veba gibi hastalıklardan kurtulmak için sürekli daha yukarılara çekilmişler. Sahil yörelerindeki sıcakların hayvancılık için de pek uygun olmamasının da bu çekilmelerde rolü olduğu düşünülebilir.

Bizim uzak atalarımızdan çok fazla ölenler olmuş. Salgından kurtulabilenler, veba salgını sırasında ölülerinin ağıtlarını bile yakamadan çocuklarını kurtarma derdine düşerek onları komşu Akseki köylerine dağıtmışlar. Yıllar sonra ne zaman ki salgının etkisi geçmiş, sağ kalanlarla biraz büyüyen çocuklar tekrar toplanıp bir araya gelerek köyü yeniden kurmuşlar.

2013 yılında Antalya Körfez Gazetesindeki bir yazıda Mazlum Güney şu notu düşmüş:

“Ahmetler, 1840-1860 yılları arasında son olarak da Güğlen Dağı eteklerindeki şimdiki köyün bulunduğu yere yerleşiyor. (Mazlum Güney, Antalya Körfez Gazetesi, 2013).

OSMANLI BELGESİNDE NELER VAR?

Osmanlı arşivlerinden elimize geçen tarihi belgede Alanya Kadısına yazılan ve cami izni istenen bir dilekçeden öğrendiğimiz birçok bilgi var:

Bir kere daha önce sözünü ettiğimiz büyük veba salgınında Ahmetler’den de çok miktarda ölenler olduğunu öğrenebiliyoruz. Belli ki bu salgından sağ kurtulanlarla çocuklar kimsesiz kalıp başka köylere sığınmışlar.

Yine bu belgeyle Manavgat’ın eski adının “Senir-Düşenbe Kazası” olduğunu öğreniyoruz.

Ahmetler’in salgından sonraki yıllarda yeniden kurulduğu ve ilk camisinin 1839 yılında yapıldığı anlaşılıyor. Cami izni alınıncaya kadar kışları özellikle Cuma namazlarını kılmak için civar köylere gitmek zorunda kaldıklarını söylüyorlar. Eski adı Kozlu Irmağı olarak geçen Kapız Irmağının taşmasıyla da Cuma namazları için Fersin Köyüne (Güçlüköy) gidildiği anlaşılıyor. Zaten Fersin, tarih boyunca Ahmetler’in en çok ilişkisi olan, kız alıp verilen bir köydür. Annemin dedesi Ali Efendi de oralıdır. Birçoğumuzun ailesinde Fersin’le akrabalık ilişkisi bulunuyor.

Diğer taraftan belgede adı geçen kişiler, Ahmetler’in en eski, iki büyük sülalesinin ileri gelenlerini işaret ediyor.

Bunlardan biri mescidi yaptıran Seyyid Veliyyüddi, anne tarafımdan en az beşinci kuşak dedem oluyor. Bugünkü cami yerini köye bağışlayan da aynı ailedir.

Yine bu belgeden anlaşılıyor ki Hacı Hatip (Mustafa) dedemin babası olan Veli Fakıoğlu ile askerde hastalanıp vefat eden dayım Mahmut Seyyit’in adı da Seyyid Veliyiddü Efendiden geliyor.

Belgede adı geçen ikinci kişi ise Molla Mehmet sülalesine adını veren Hasan oğlu Molla Mehmet’tir. O da cami izni verilen mescidin ilk imamı olmaya uygun görülmüş.

Bu belgeden, hayırseverler tarafından yaptırılan mescitlere padişahın izniyle cami izni verildiğini ve burada namaz kıldıracak imam ya da hatiplerin bu görevi, “herhangi bir ücret almaksızın” yaptıklarını öğreniyoruz. (Osmanlı’nın bir din devleti mi, yoksa gerçekten laik bir devlet mi olduğuna karar veremedim. M.K.)

İşte; “Osmanlı Devleti'nin Duacı Kulu, Senir ‑ Düşenbe Kazası Kadısı Ahmet” in imzasıyla,

“devletli sultanımız hazretlerinin Emir ve Fermanları”:

BELGENİN SADELEŞTİRİLMİŞ HÂLİ

Ruus Kalemi tarafından gereğinin yerine getirilmesi [uygundur].

Bu gibi köylerin çevresinde Cuma ve bayram namazları kılmak için her hangi bir cami bulunmadığı durumlarda hayır sahiplerinin yaptırdıkları mescide yeni bir minber yerleştirilerek Cuma ve bayram namazları kılınmasına padişah tarafından izin verildiği ve her hangi bir ücret olmaksızın hatiplik görevinin de bazı kişilere verile geldiği olmuştur. Emir ve ferman devletli sultanım hazretlerinindir.

Devlet'in sağlam kapısına bu aciz duacınız şöyle arzuhâl eder ki; Alaiye [Alanya] Sancağı kazalarından Senir‑Düşenbe [Manavgat] Kazası'na bağlı Ahmetler Köyü ahalileri mahkeme huzuruna gelerek;

"Çocukluk çağlarımızda köyümüzde veba salgını olup köylülerimizin çoğu öldüler. Bizler de çocuk başımıza kimsesiz kaldığımızdan çevre köylerde hayatımızı devam ettirdiğimiz için köyümüz boş, harap ve perişan bir halde kalmıştı. Allah'a şükür on sene kadar önce eskisi gibi tekrar bir araya geldik. Köyümüzden Seyyid Veliyyüddin bir mescit yaptırdı. Farz namazları burada kılıp Cuma namazlarını başka bir köyde kılmaktaysak da kış mevsiminde Kozlu Irmağı'nın taşması sebebiyle çoğu zaman Cuma namazlarını eda edememekteyiz. Bu sebeple köyümüz mescidine bir minber yerleştirilmesine izin verilmesini ve işbu arzuhâlin yazılmasını sağlayan ve kendisi [imam-hatiplik için] yeterli bulunan Hasan oğlu Molla Mehmet'e hatiplik görevinin karşılıksız olarak verilmesini ve eline bir berat sadaka buyrulmasını ilgili makamlara bir ilamla iletiversen"

Diye istirham etmeleri üzerine durum yüce makamınıza arz edildi. Bundan sonra emir siz adaletli ve iyilik sahibi efendimizindir. Tarih: 17 Safer 1255 / 2 Mayıs 1839

Osmanlı Devleti'nin Duacı Kulu Senir‑Düşenbe Kazası Kadısı Ahmet

5 Cemaziyelevvel 1255 / 17 Temmuz 1839, Yazıldı.

***

Ahmetler’de “kıran girmek” ve “kıran artığı olmak” gibi çok anlamlı iki söz var.

Görüldüğü gibi, atalarımızın yaşadığı bu büyük salgınlar da amansız bir kırımı haber veriyor. Bizleri hayata getiren ailelerimizin büyük parçasının yok olmasına karşın hayatta kalan bir kolun devamı olarak bugünkü kuşakların ortaya çıkmasına bakarak diyorum ki aslında “hepimiz bir kıran artığıyız.”

Dileyelim ki artık böyle felaketler hepimize ve bütün insanlığa uzak dursun! Tanrı dünyayı ve ülkemizi böyle yıkımlardan, kıranlardan, salgınlardan korusun!

AHMETLER’İN TARİHÇESİ

TÜRKİSTAN’DAN ANADOLU’YA…

BÖLÜM

TAŞHARMAN'DAN TARSUS'A

KÖYÜN TARİHİNİ DEĞİŞTİREN BİR GÖÇ HİKAYESİ

BÖLÜM

TAŞHARMAN'DAN TARSUS'A

KÖYÜN TARİHİNİ DEĞİŞTİREN BİR GÖÇ HİKAYESİ

Köyün bilinen en eski ve en geniş ailelerinden biri olan Yerli Yusuf ve çocukları, akrabalarıyla birlikte Taşharmandaki köy yerinde kendi hallerinde yaşamaktadır. O yıllarda Goramşa’dan ve Aşağıköy’den sonra Ahmetler, Taşharman’a köy kurmuştur.

O dönemde Osmanlı’da Tımarlık Sistemi vardır. Bu sistemde 20.000 akçeye kadar geliri olan topraklar, devlet adına bir tımara veriliyordu. Tımarlık sisteminde toprağın işlenerek, devletin masrafa girmeden büyük bir askeri kuvvet sağlaması ve ekonomik hayatın gelişmesi amaçlanmış. Ancak zamanla bu sistem içerisinde yolsuzluk ve rüşvet olaylarının baş göstermesi, tımarlık sisteminin bozulmasına ve imparatorluğun çökmesine sebep olan nedenlerden biri olmuştur. (*) bakınız: Tımar Kanunu

Demek ki yolsuzluklar, rüşvet ve haksızlıklar o zaman da varmış. Dua edelim, Osmanlı’yı batıran bu kötü alışkanlık inşallah Türkiye Cumhuriyetini batırmaz.

İşte bu tımarlık dönemde Manavgat bölgesinde zalim bir tımar yaşamaktadır. Ancak o devirde padişah adına vergi toplayan tımar, halka her türlü eziyeti yapan biri haline gelmiş, ahali, onun zulmünden bıkmıştır. Adam, haksızlığı ve zulmü o kadar ileri götürmüş ki insanlara;

“Sen malını getir, sen karını getir.” diyerek akla gelmeyecek hakaretlerle ve zorbalıkla hüküm sürüyormuş.

Tımar denen kişi kısaca devlet adına topraklardan sorumlu olan zalim mi zalim, bir çeşit devlet gücüne yaslanan resmi “devlet ağası…”

Tımarın zulmü bütün halkı öylesine bıktırmış ki kimse sesini çıkaramaz olmuş ve halk korkusundan adeta sinmiş. Ahmetler’in de bağlı olduğu bu tımar bir gün Delibaşlardan fakir birinin öküzünü zorla elinden almış. Bu olay ise adeta bardağı taşıran son damla olmuş.

Yerli Yusuf’un oğulları da yiğit mi yiğit; korkusuz mu korkusuzmuş. En büyükleri Pantır Ahmet'miş. Haksızlığa karşı her zaman isyan ederlermiş. Onların cesurluğu ve haksızlıklara karşı gelişleri bütün bölgede biliniyormuş. Zulüm ve haksızlıklar o kadar artmış ki yoksul Delibaş’a yapılan son haksızlık onları çileden çıkarmış. Hepsi toplanıp “Bu zulümden halkı nasıl kurtaralım?” diye düşünmeye başlamışlar. Pantır Ahmet; “Halkın bu tımardan çektikleri yeter artık!” demiş. Bunun üzerine; “Bu adamdan kurtulmadan köyümüze de Manavgat’a ve bütün bölgeye de huzur yok" diyerek zalim tımarı ortadan kaldırmaya karar vermişler.

Bir gece ovaya inerek tımarın evini çevirmişler. Gecenin ortasında dışarıya çıkan adamı, evin çardağında vurmuşlar. Fakat sonradan anlaşılmış ki vurulan kişi, o zalim adam değil onun kahyasıymış.

Olay duyulunca tımar ve tımarın adamları, bunu kimin yaptığını araştırmaya başlamışlar. Sonunda “Bu işi bu bölgede Ahmetlerdeki Yerli Yusuf’un oğlanlarından başka kimse yapamaz” diye düşünmüşler. Bunun üzerine kalabalık bir zaptiye grubuyla Taşharmandaki köyü basmışlar. Köye yapılan bu saldırı sırasında Yerli Yusuf’un oğlanları ve diğer köylülerin çatışmasında yedi zaptiye ölmüş. Zaptiye grubu, gördükleri bu direnç karşısında yerli Yusuf’un oğullarını yakalamanın zor olduğunu düşünerek Taşharman’dan geri çekilmişler.

Zaptiyeler gidince bütün köy toplanıp "ne yapalım" diye düşünmeye başlamış. Sonunda, “Bu adam, bizi burada yaşatmaz.” diyerek Taşharman’ı terk etmeye karar vermişler.

Yeri Yusuf ve oğulları, ailece Tarsus'a kaçmaya karar vermişler. Çünkü o devirdeki eyalet kuralları, sınırların dışında kalanlara uygulanamıyormuş.

Köydeki erkekler ve ailenin büyük bir bölümü beklemeden Tarsus’a kaçmış. Geri kalanlar da köy yerini terk ederek dağılmışlar. Nitekim onlar köyü boşalttıktan sonra büyük bir zaptiye grubuyla gelen Tımar ve adamları, Taşharman’ı yakıp yıkarak yerle bir etmişler. Ahmetler'in o zamanki evlerinin kalıntıları bugün bile hala Sokmaağzı’nda duruyor,

Yerli Yusuf ve oğulları biraz varlıklı bir aileymiş. Ailenin altın dolu bir küpü varmış ve bu sadece Yerli Yusuf’un karısının koruması altındaymış. Bu karışık dönemin ve korkulu günlerin telaşı arasında altın dolu küp, annelerinin güvencesi altında bildikleri için kimsenin aklına gelmemiş. Tarsus’a kaçıp oraya yerleştikten sonra çocukları annelerine; “Anne, altın dolu küpü ne yaptın?” diye sormuşlar. Kadın da “Zeytin ağaçlarından birinin dibine gömmüştüm oğul” demiş.

Aradan biraz zaman geçmiş; tımar sistemi ve tımar değişmiş. Tarsus’a göçen ailenin büyük oğlu Pantır Ahmet, köye geri dönüp hem altın küpü aramış hem de olan biteni izlemiş. Zeytin ağaçlarının diplerini kazarak altın küpü aramış ama bir türlü bulamamış. Ayrıca bırakıp gittikleri tarlalarını, Kızılbük ve Taşharmandaki topraklarına Tarsus’a gitmeyen akrabaların el koyduğunu, arazileri ekip biçtiğini görmüş.

Tarsus’a dönüp babasına kardeşlerine ve öteki akrabalarına durumu anlatmış:

"Ortalık yatışmış ve olaylar unutulmuş, gelin Ahmetler’e, topraklarımıza geri dönelim" demiş.

Babası ve bütün akrabaları, oturup düşünmüşler; “Biz artık buradan geri dönemeyiz, Taşkuyu’ya yerleştik; verimli, geniş topraklarımız var; düzenimizi de kurduk; ama istersen sen dönebilirsin” demişler. Pantır Ahmet de kardeşlerinden biriyle birlikte köye dönmeye karar vermiş. Ailenin büyük bölümü, yani diğer beş kardeş ise Tarsus’ta kalmış,

Pantır Ahmet, köye geri gelince ailenin eski tarlalarını geri almış ve burada yaşamaya başlamış. Bir süre sonra, orada kalan diğer akrabalarını da yanına alıp köylüleri yeniden toplamış. Hep birlikte köy yerini değiştirmeye karar vermişler. Taşharman'dan ayrılıp biraz daha yukarıdaki köyün şimdiki bulunduğu yeri seçmişler ve Ahmetler'i yeniden kurmuşlar.

Köyümüze adını veren Ahmet adlı üç çoban gibi bu kez de onların torunlarından Pantır Ahmet'in bugünkü köyü kurması, bu köyün bir kaderi olmalı.

Şunu biliyoruz ki atalarımız iyi ve yiğit insanlardı. Hepimizin genlerinde Ahmetler’i kuran üç insandan gelen “cesaret, adalet ve asalet” erdemleri olduğunu unutmayalım. Köyün geçmişine baktığımızda köylülerimiz arasında hiçbir kalıcı kötülük, düşmanlık olmamış. Kimseye kin tutmayız, ama haksızlığı da sevmeyen insanlarız. Doğrunun ve haklının yanında olma huyumuz hala silinmemiş. Karaman Türklerinden olduğumuz için olmalı, sadece ruhumuzda bir parça "muhaliflik" kalmış. Kültürün ve davranışların da genetiği olmalı. Adil ve cesuruz, ama biraz da haksızlığa itiraz etme huyuna sahibiz.

Elbette hiçbir şey olduğu gibi kalmıyor. İnsanın olduğu yerde her şey olabilir. Değişim dediğimiz şey insanı da, kültürünü de alıp götürebiliyor. Çünkü zaman dediğimiz şey insanları ve toplumları müthiş bir değişime zorluyor. Günlük hayatın baskısıyla ve çıkar ilişkileri nedeniyle elbette zaman zaman sorunlar olacaktır. Bunlar insanın tabiatında vardır. Ancak yine de çok şükür ki bunca yıldır insanlarımız arasında çözümsüz bir husumet yaşanmamış. Geçmişten bugüne hiçbir çözümsüz sorun miras devralmamışız.

Geçinmeyi zorlaştıranlarımız, uyumsuzlarımız, yaramaz çocuklarımız elbette var. Bunlar, biraz da kendimizi aşma ve kendimize güvenme huyumuzdan geliyor. Bu düşünceleri, gelecek kuşaklara anlatmak için yazıyoruz. Bunları asla bir öğünme ya da yerinme olarak almadık. Bir üstünlük olarak da görmemeliyiz; ama geçmişimizi bugüne, yaşadığımız döneme bağlayarak gerçekçi olmak adına sadece bir durum saptaması yapmaya çalıştık.

Demem o ki bu köyün insanları köyüyle ve köylüleriyle guru duyarken, herkesin içinde saklı bir Ahmetler sevdası varken geçmişten akıp gelen bir birikim ve sosyal kültürü unutturmak istemiyoruz.

***

Ahmetler’in okulunu Cumhuriyet’ten sonra 1950’lerde köylülerimiz yapmış. Bütün eksiklerimize, cahilliklerimize, okuyamamışlığımıza rağmen insanımızda var olan arifliği, insanlığı, hoşgörüyü ve erdemi asla kaybetmemeyi diliyorum. Sahip olduğumuz değerleri, hızla değişen ve kaybolan kültürlere bakarak korumanın zor ama çok önemli olduğuna inanıyoruz. Yeni kuşakların bu konuda biraz daha duyarlı olmalarını geçmişimizi tanımalarını ve daima Ahmetlerli olmakla gurur duymalarını bekliyoruz.

Yüzlerce yıllık tarihi bir geçmişe sahibiz. İşte bizler, yukarıda anlatılan bu cesur, adil ve asil insanların torunlarıyız. Zorluklara karşı cesur, haksızlıklara karşı adil ve her türlü soysuzluklara karşı da asil olabilmeyi sürdürürsek atalarımıza daha çok layık olacağız.

Yıllar önce üç çoban tarafından kurulan Ahmetler'in hikayesi işte böyle...

(Not: Bu konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgilere Taşharman’dan Taşkuyu’ya başlıklı yazıdan da ulaşabilirsiniz.)

DİPNOT:

Geçmişimizde çok büyük bir iz bırakan ve Ahmetler'in tarihinin yeniden yazılmasına neden olacak olaylara neden olan Tımar düzeniyle ilgili kısa bir not ekledik. Böylece o dönemin koşullarını, ekonomik ve sosyal yaşamını anlamakta zorluk çekmezsiniz diye düşündük.

***

(*) TIMAR KANUNU

Tımar, Osmanlı İmparatorluğu'nda belirli görev ve hizmet karşılığı olarak kişilere verilen ve yıllık geliri 1.000 akçe ile 20.000 akçe arasında değişen araziye denir. Tımarın kullanılması ile ilgili kanuna da Tımar Kanunu denir. Tımar Sistemi'nin, Osmanlı İmparatorluğu'nda toprağın işlenerek, devletin masrafsız bir şekilde girmeden büyük bir askeri kuvvet sağlaması ve iktisadi hayatın gelişmesinde büyük yararı olmuştur. Fakat zamanla bu sistem içerisinde yolsuzluk ve rüşvet olaylarının baş göstermesi, bu sistemin bozulmasına ve imparatorluğun çökmesine sebep olan nedenlerden biri olmuştur.

Tımar Kanununa göre;

1- Tımar sahipleri devletin birer memurudur ve merkezin emri altında çalışmak zorundadır.

2- Görevini yerine getiremeyen tımar sahipleri görevlerinden azledilirler.

3- Tımar, hizmet karşılığı toprağın gelirinden yararlanıldığından dolayı elde ettikleri haklar veraset yoluyla bir başkasına verilemez.

4- Tımar sahipleri, devletin verdiği işleri yapmak ve verilen yetkileri kullanmakla sorumludurlar.

5- Tımar sahibi özrü olmadan sefere katılmazsa tımarı elinden alınır.

6- Ortak tımarlarda nöbeti geldiği halde gelmeyenlerin tımarına el konur.

7- Tımar ve zeamet sahiplerinin ölümü halinde, tımarların kılıç kısmı oğullarına verilir.

8- Şehit düşenin oğluna kılıçtan fazlası verilir.

Savaşlarda elde edilen topraklar gelirine göre kısımlara ayrılır ve savaşta yer alan sipahilere verilirdi. Tımarların gelir ve giderleri defterhanede bulunurdu. Tımar sahibi, her 300 akçe için cebeli getirmekle yükümlüydü.

Tımar sahibi, devlete ait miri toprakları devlet adına kullanır, köylü onu efendisi olarak tanırdı. Tımar sahibi köylüyü korumak ve ona daha iyi şartlar sağlamak, köylüyü toprağa bağlamak, ziraatı geliştirmekle görevlidir. Tımar sahibi, tımarın olduğu topraklarda otururdu.

****

NOT:

Osmanlı Devleti’nin zayıflamaya başlaması ile otoritesi zayıflayınca, tımar sahipleri köylüleri daha çok ezdiler amaçları daha çok zengin olmaktı. Bu durum tımar sisteminin bozulmasına neden oldu

Uzun süren savaşlar nedeni ile tımar sahipleri arazilerin başlarında durmaz hale geldiler.

Osmanlı Devletinin nakit ihtiyacından dolayı tımar sistemindeki araziler iltizam sistemine geçildi. İltizam sisteminde topraktan vergi toplama hakkı yıllık olarak başka özel kişilere veriliyordu. Devlet sadece peşin parasını alıyordu.

Adaletsiz uygulamalar, acil para ihtiyacı, uzun süren savaşlar, teknolojik gelişmeler, değişen koşullar tımar sisteminin bozulmasına neden oldu./

Top Menu Bar

16 May 2021

CORPORATE