BÄ°R YANGIN HÄ°KAYESÄ°
YANGINDAN ÇIKARDIÄžIMIZ DERSLER
Bölüm-9 (Son)
Orman bölgelerinde Ormancılık Liseleri açılabilir…
Tarihimizin en büyük orman yangınlarından biri, ne yazık ki Manavgat’ta gerçekleÅŸti. Bu yangında Manavgat ormanları; batıdan doÄŸuya doÄŸru, Kalemler ve Evrenseki köylerinden baÅŸlayarak Ahmetler’e kadar yaklaşık 30 - 35 km’lik bir çizgide on gün boyunca yandı. Aradaki irili ufaklı birçok yerleÅŸim yeri de yangından zarar gördü. Ülkemize geçmiÅŸ olsun!
Bu yangınlar böyle bir anda nasıl çıktı, neden çıktı, kim çıkardı tartışmalarını bir yana bırakalım. Geriye dönüp baktığımızda o günlerin dehÅŸetini tekrar yaÅŸamamak için alınacak birçok önlemler olduÄŸunu, yangınla mücadeleye karşı bazı eksiklerimizin bulunduÄŸunu da söyleyebiliriz.
Hangi nedenle çıkarsa çıksın gelecekte de yine böyle yangınlarla karşılaÅŸabileceÄŸimizi aklımızdan çıkarmamak gerekiyor. Orman yangınlarına karşı Orman Bakanlığının ve diÄŸer devlet kurumlarının da orman bölgelerinde yaÅŸayan yurttaÅŸların da almaları gereken önlemler olduÄŸuna kuÅŸku yok.
Burada ortaya konacak öneriler elbette sadece bizim kendi çevremizde yaÅŸadığımız acı yangın deneyimlerinden çıkardığımız sonuçlardır. Bu önerileri belki ilgili makamlardan duyan bile olmayacak. Ancak çocukluÄŸu Toroslarda bir orman köyünde geçmiÅŸ bir yurttaÅŸ olarak bu büyük yangına tanık olduÄŸum için bu konudaki gözlemleri ve düÅŸünceleri kayda geçirmek istedim. Benzer önerilerin baÅŸka kiÅŸi ve gruplardan da yapıldığını gördük. Buradaki önerilerden bazılarına Akseki YeÅŸil Ä°nsiyatifi adlı sosyal medya grubu da yer vermiÅŸtir.
Ä°ÅŸte yaÅŸayarak gördüÄŸümüz yangın ve söndürme süreçleriyle ilgili olarak bundan sonrası için çıkardığımız dersler ve kiÅŸisel deÄŸerlendirmelerimiz:
- Sorumlu makamların yangınlara karşı daha hazırlıklı ve donanımlı olmaları gerekiyor. Ormandan elde edilecek ranttan öncelikle yangınla mücadele için pay ayrılmalı. Devletin ve ilgili birimlerin (Orman Bakanlığı, Belediyeler ve sivil organlar) birbirleriyle eÅŸgüdümlü bir yangın söndürme planı olmalı; yeteri kadar uçak, helikopter ve itfaiye aracı ile yangınlara en kısa zamanda müdahale edilebilmeli. (Sadece GüÄŸlen dağında yanan ormanın ve sonrasında yapılacak çalışmanın maliyeti ile uçak, helikopter ve diÄŸer araçlar temin edilebilirdi. / Akseki YeÅŸil Ä°nsiyatif)
- Ormanlar, ormanda yaÅŸayan insanlara emanet edilmeli. Ormandan elde edilecek gelirlerden, kentlerde yaÅŸayan tüccarlardan önce orada yaÅŸayan yurttaÅŸlar yararlandırılmalı. Son yangında görüldü ki devlet biraz elini uzatsa orman kenarlarında yaÅŸayan yurttaÅŸlar ormanı korumada daha etkin görev alabilir. Bu yangında bazı köylülerin yangın söndürmeye verdiÄŸi desteÄŸin ne kadar önemli olduÄŸu görüldü. Orman gelirlerinden yöre halkı yararlandırılarak halkın ormanla olan bağı daha da güçlendirilebilir.
- Yangınlarda kendiliÄŸinden organize olarak kendi evlerini bahçelerini kurtarıyor gibi canla baÅŸla çalışarak söndürmeye katılan gönüllü yurttaÅŸların hiçbir sosyal güvenceleri yok. Yangın söndürmeye katılan köylülere, kısa süreli de olsa sosyal güvenlik ve sigorta desteÄŸi saÄŸlanmalı.
- Eskiden orman bölgelerinde ormanı gezen ve kontrol eden gezici orman muhafaza memurları (ormancılar) vardı. Bunların giderek azaldığını ve orman alanlarının yeteri kadar kontrol edilmediÄŸi söyleniyor. Kundaklama olaylarına karşı teknolojiden de yararlanarak daha etkin önlemler alınabilir. (“Orman köylüleri desteklenmeli, orman muhafaza memurları bu insanlardan oluÅŸmalıdır.” Tarım Orman-Ä°ÅŸ Sendikası BaÅŸkanı Åžükrü DurmuÅŸ)
- Elbette öncelik insanların saÄŸlığıdır, yangın sırasında mutlaka gerekli önlemler alınmalı. Ancak yöre halkının evlerini boÅŸaltarak yangını bir kader gibi seyretmeleri yerine söndürmeye katılmaları teÅŸvik edilmeli ve söndürme sırasında onlara deneyimli orman görevlileri yol ve yöntem gösterebilmeli.
- Her ilde bir Acil Söndürme Gücü oluÅŸturulabilir. Bu güce daha çok, orman alanlarını tanıyan her bölgedeki yerel halktan kiÅŸiler alınmalı. Bu kiÅŸiler, belli bir eÄŸitimden geçirilerek söndürme ekiplerini ve gönüllüleri yönlendirebilir.
- Her orman köyünde küçük çapta bir yangın söndürme projesi geliÅŸtirilmeli, Ahmetler’de olduÄŸu gibi yangından koruyacak tampon bölgeler açılmalı.
- Ahmetler köylüsü yangın sırasında açtıkları yardım kampanyasıyla ÅŸimdilik üç takım yangın söndürme tankı hazırlayarak örnek oldular. Bütün orman içi köylerde ilk müdahaleyi yapabilecek küçük çapta söndürme araçları bulundurulabilir.
- Ormanlık alanlardaki su kaynakları saptanarak boÅŸa akan sular belirli aralıklarla su havuzlarında ve göletlerde toplanabilir. Böylece söndürme sırasında kilometrelerce uzaklara gitmeden suya ulaÅŸmak kolaylaşır.
- Bu yangınlarda yol altyapısının ne kadar önemli olduÄŸu açık ÅŸekilde görülmüÅŸtür. Orman köylerine ve orman içlerine ulaÅŸan yollar ıslah edilmeli, söndürmeyi kolaylaÅŸtıracak bir yol ağı ile yangının hızla yayılmasını önleyici yangın ÅŸeritleri açılmalı.
- GüÄŸlen dağına ulaÅŸan yangın, henüz dar bir alandayken köylülerin açmaya çalıştığı geniÅŸçe tampon bölge projesi gerçekleÅŸtirilse ve yerel halkın o noktadaki çabaları uçaklarla desteklenseydi yangın GüÄŸlen’in doÄŸusunda deÄŸil batısında durdurulabilirdi. Yangın söndürmede ihmali olanlar varsa saptanıp gerekli iÅŸlemler yapılmalıdır.
- Yanan ormanlarda küçükbaÅŸ hayvanların zarar vereceÄŸi aÄŸaçlar yoktu. Bu bölgelerde küçükbaÅŸ hayvancılık teÅŸvik edilmeli, yerel halkın orman içinde dolaşımına izin verilmelidir.
- Adli kurumlarda çalışanlar ara eleman olarak nasıl Adalet Okullarında yetiÅŸiyorsa orman iÅŸletmelerinde çalışanlar da orman bölgelerinde açılacak Orman Liselerinde yetiÅŸtirilebilir. Orman içinde uygulama alanları olan Orman Fakültelerimiz var mıdır bilmiyorum. Ancak ormanla ilgili bütün uygulamaların, köy enstitülerinde olduÄŸu gibi iÅŸ içinde, yaparak ve yaÅŸayarak öÄŸretilmesi gerektiÄŸini düÅŸünmeliyiz.
- Ormanlık bölgelerdeki yangın gözetleme kuleleri artırılmalı, yangın riski yüksek olan ormanlarda motorize izleme ekipleri bulundurulmalıdır. Bu ekipler, mevsimlik iÅŸçi statüsünde bile olsa gerekli eÄŸitim desteÄŸi verilerek orman bölgesinde yaÅŸayan yurttaÅŸlar arasından seçilmeli.
- Yangın riskinin arttığı kurak mevsimlerde ormanlık alanlara giriÅŸ ve çıkışlar kontrol edilmeli.
- Ormanda ateÅŸ yakılmamalı, ormanlık alanlara sigara izmaritleri ve cam kırıkları atılmamalıdır. (Orman Genel MüdürlüÄŸü)
- Orman yangınlarında görev yapacak personele ve orman köylerinde yaÅŸayan halka yangınla mücadele konusunda gerekli eÄŸitim verilmeli, yangın Ä°hbar hattı olan 177’yi her yurttaÅŸ unutmamalı.
- Son olarak ÅŸunu söylemek gerekiyor: Orman yangınları önceden de vardı, gelecekte de olacak. Ancak yangınları söndürmeyle ilgili önlemler ne kadar geliÅŸtirilse de asıl önemlisi, yangın çıkmadan önce alınabilecek koruyucu önlemleri artırarak yangınları önlemektir.
Saygılarımla… 25.08.2021
Mustafa Koç